heavy rain महाराष्ट्रातील शेतीक्षेत्रासाठी महत्त्वपूर्ण असणारा हंगाम आता सुरू होत आहे. प्रख्यात हवामान तज्ज्ञ पंजाबराव डख यांनी दिलेल्या ताज्या हवामान अंदाजानुसार, राज्यात येत्या दिवाळीच्या काळात विशेष परिस्थिती निर्माण होणार आहे. विशेषतः ३१ ऑक्टोबर ते ३ नोव्हेंबर या कालावधीत राज्यातील विविध भागांत रिमझिम पावसाची शक्यता वर्तवली आहे. या हवामान बदलाचा शेतीवर होणारा परिणाम आणि शेतकऱ्यांनी घ्यावयाची काळजी याबाबत सविस्तर माहिती पाहूया.
पावसाचा प्रभाव क्षेत्र महाराष्ट्राच्या विविध भागांमध्ये पावसाचा प्रभाव वेगवेगळा असणार आहे. विदर्भातील यवतमाळ आणि अमरावती, मराठवाड्यातील वाशिम, नांदेड, हिंगोली, परभणी, लातूर आणि धाराशिव, तसेच पश्चिम महाराष्ट्रातील सोलापूर, सांगली, सातारा, कोल्हापूर, पुणे या जिल्ह्यांसह अहमदनगर, बीड आणि जालना या जिल्ह्यांमध्ये पावसाची शक्यता आहे. विशेषतः लोणार, अंबड, मेकर, अकोट आणि बाळापूर या भागांत पावसाचा जास्त प्रभाव जाणवू शकतो.
उत्तर महाराष्ट्रासाठी वेगळे चित्र उत्तर महाराष्ट्रात मात्र या काळात पाऊस अपेक्षेपेक्षा कमी राहण्याची शक्यता आहे. या भागात प्रामुख्याने ढगाळ वातावरण राहील, परंतु पावसाची तीव्रता कमी असेल. हा बदल या भागातील शेतकऱ्यांसाठी विशेषतः कांदा उत्पादकांसाठी फायदेशीर ठरू शकतो.
रब्बी हंगामासाठी अनुकूल वातावरण राज्यात थंडीचे आगमन झाले असून, हे वातावरण रब्बी हंगामातील प्रमुख पिके जसे की हरभरा आणि गहू यांच्या पेरणीसाठी अत्यंत पोषक आहे. थंड हवामानामुळे या पिकांची वाढ चांगली होते आणि उत्पादन वाढण्यास मदत होते. शेतकऱ्यांनी या काळात पेरणीसाठी आवश्यक असणाऱ्या खतांचा योग्य वापर करावा, असे तज्ज्ञांचे मत आहे.
कांदा उत्पादकांसाठी सुवर्णसंधी उत्तर महाराष्ट्रातील शेतकऱ्यांसाठी ही काळ विशेष महत्त्वाची आहे. या भागात पाऊस कमी असल्याने कांद्याच्या रोपांची लागवड करण्यासाठी अत्यंत अनुकूल वातावरण आहे. कांदा उत्पादक शेतकऱ्यांनी या संधीचा पुरेपूर फायदा घ्यावा आणि रोपवाटिका तयार करण्याचे काम सुरू करावे.
थंडीचा वाढता प्रभाव पंजाबराव डख यांच्या अंदाजानुसार, ५ नोव्हेंबरपासून संपूर्ण राज्यभर थंडीचा जोर वाढणार आहे. या बदलत्या तापमानाचा शेतीवर सकारात्मक परिणाम होणार असून, विविध पिकांच्या वाढीसाठी हे वातावरण पोषक ठरणार आहे. थंड हवामानामुळे जमिनीतील ओलावा टिकून राहतो आणि पिकांना आवश्यक असणारे वातावरण मिळते.
हे पण वाचा:
पीएम किसान योजनेच्या याद्या जाहीर! निवडणुकीपूर्वी शेतकऱ्यांच्या खात्यात पैसे जमा PM Kisan Yojana
शेतकऱ्यांसाठी महत्त्वाच्या सूचना १. पेरणीची योग्य वेळ: रिमझिम पाऊस असला तरी शेतकऱ्यांनी पेरणी थांबवू नये. योग्य वेळी केलेली पेरणी उत्तम उत्पादनासाठी महत्त्वाची आहे.
२. खतांचा वापर: पेरणीच्या वेळी योग्य प्रमाणात रासायनिक आणि सेंद्रिय खतांचा वापर करावा. यामुळे पिकांची वाढ चांगली होते.
३. पाणी व्यवस्थापन: पावसाच्या अंदाजानुसार पाणी व्यवस्थापन करावे. अतिरिक्त पाणी शेतातून बाहेर काढण्याची व्यवस्था करावी.
४. किटकनाशकांचा वापर: ढगाळ वातावरणामुळे किडींचा प्रादुर्भाव वाढू शकतो. योग्य किटकनाशकांचा वापर करून पिकांचे संरक्षण करावे.
५. हवामान अंदाज लक्षात ठेवा: नियमितपणे हवामान अंदाज पाहून त्यानुसार शेतीची कामे नियोजित करावीत.
विमा संरक्षण रब्बी हंगामात शेतकऱ्यांना प्रधानमंत्री पीक विमा योजनेअंतर्गत केवळ एका रुपयात विमा संरक्षण मिळत आहे. शेतकऱ्यांनी या योजनेचा लाभ घ्यावा आणि आपल्या पिकांना विमा संरक्षण द्यावे.
समारोप यंदाच्या दिवाळीत होणारा रिमझिम पाऊस आणि त्यानंतर वाढणारी थंडी ही शेतकऱ्यांसाठी वरदान ठरू शकते. योग्य नियोजन आणि काळजी घेतल्यास शेतकरी चांगले उत्पादन घेऊ शकतात. हवामान तज्ज्ञांच्या सूचनांचे पालन करून आणि योग्य त्या खबरदारी घेऊन शेतकऱ्यांनी यंदाचा रब्बी हंगाम यशस्वी करण्याचा प्रयत्न करावा.