Tar kumpan Aanudan महाराष्ट्र राज्यातील शेतकऱ्यांच्या कल्याणासाठी शासनाने अनेक महत्वपूर्ण योजना राबवल्या आहेत. त्यापैकी एक अत्यंत महत्वाची योजना म्हणजे तार कुंपण योजना. विशेषतः दुर्गम व आदिवासी भागातील शेतकऱ्यांसाठी ही योजना वरदान ठरत आहे. आज आपण या योजनेची सविस्तर माहिती जाणून घेणार आहोत.
तार कुंपण योजनेची: मराठवाड्यातील काही भाग वगळता, महाराष्ट्रातील बहुतांश दुर्गम व आदिवासी भागांमध्ये शेतकऱ्यांना त्यांच्या पिकांचे जंगली व पाळीव प्राण्यांपासून संरक्षण करणे हा एक मोठा आव्हान बनला आहे. या समस्येवर मात करण्यासाठी शेतकऱ्यांना आपल्या शेताभोवती तार कुंपण करणे अत्यावश्यक झाले आहे. मात्र, अनेक शेतकऱ्यांना आर्थिक परिस्थितीमुळे हे शक्य होत नाही. या पार्श्वभूमीवर शासनाने डॉ. श्याम प्रसाद मुखर्जी वन विकास प्राप्ती व्याघ्र प्रकल्पांतर्गत तार कुंपण अनुदान योजना सुरू केली आहे.
योजनेचे स्वरूप व उद्दिष्टे: या योजनेचे मुख्य उद्दिष्ट म्हणजे शेतकऱ्यांच्या पिकांचे वन्य प्राण्यांपासून होणारे नुकसान रोखणे. योजनेंतर्गत शेतकऱ्यांना त्यांच्या शेताभोवती लोखंडी तार कुंपण उभारण्यासाठी 90 टक्के पर्यंत अनुदान दिले जाते. प्रत्येक लाभार्थी शेतकऱ्याला 2 क्विंटल लोखंडी काटेरी तार आणि 30 खांब पुरवले जातात. उर्वरित 10 टक्के रक्कम शेतकऱ्यांना स्वतःच्या हिश्श्यातून भरावी लागते.
योजनेच्या पात्रतेचे निकष व अटी: या योजनेचा लाभ घेण्यासाठी काही महत्वपूर्ण अटी व नियम आहेत:
- अर्जदार शेतकऱ्याचे शेत अतिक्रमणात नसावे.
- निवडलेले शेत वन्य प्राण्यांच्या नैसर्गिक अधिवासात नसावे.
- शेतकऱ्यांनी पुढील दहा वर्षांसाठी जमिनीचा वापर फक्त शेतीसाठीच करण्याचा ठराव सादर करणे आवश्यक आहे.
- वन्य प्राण्यांमुळे होणाऱ्या नुकसानीबाबत ग्राम परिस्थिती विकास समिती किंवा संयुक्त वन व्यवस्थापन समिती किंवा वनपरिक्षेत्र अधिकारी यांचे प्रमाणपत्र सादर करणे बंधनकारक आहे.
योजनेचे महत्व व फायदे: तार कुंपण योजनेमुळे शेतकऱ्यांना अनेक फायदे होत आहेत:
- पिकांचे वन्य प्राण्यांपासून संरक्षण होते.
- शेतीचे नुकसान टाळले जाते.
- शेतकऱ्यांवरील आर्थिक बोजा कमी होतो.
- शेतीची सुरक्षितता वाढते.
- उत्पादन व उत्पन्न वाढण्यास मदत होते.
अर्ज प्रक्रिया: या योजनेचा लाभ घेण्यासाठी इच्छुक शेतकऱ्यांना संबंधित पंचायत समितीमध्ये विहित नमुन्यातील अर्ज सादर करावा लागतो. अर्जासोबत आवश्यक कागदपत्रे जोडणे गरजेचे आहे. ही योजना फक्त महाराष्ट्र राज्यातील शेतकऱ्यांसाठीच लागू आहे.
हे पण वाचा:
पीएम किसान योजनेच्या याद्या जाहीर! निवडणुकीपूर्वी शेतकऱ्यांच्या खात्यात पैसे जमा PM Kisan Yojana
योजनेची प्रभावी अंमलबजावणी होण्यासाठी स्थानिक प्रशासन व वन विभाग यांची महत्वपूर्ण भूमिका आहे. त्यांच्याकडून योजनेची माहिती शेतकऱ्यांपर्यंत पोहोचवली जाते आणि अर्ज प्रक्रियेत मदत केली जाते. योजनेचा लाभ जास्तीत जास्त पात्र शेतकऱ्यांपर्यंत पोहोचावा यासाठी विशेष प्रयत्न केले जातात.
तार कुंपण योजना ही शेतकऱ्यांच्या हितासाठी असलेली एक महत्वपूर्ण योजना आहे. या योजनेमुळे विशेषतः दुर्गम व आदिवासी भागातील शेतकऱ्यांना त्यांच्या पिकांचे संरक्षण करण्यास मदत होत आहे. 90 टक्के अनुदानामुळे शेतकऱ्यांवरील आर्थिक बोजा कमी होतो आणि त्यांना आपल्या शेतीचे संरक्षण करणे शक्य होते. या योजनेमुळे शेतकऱ्यांचे उत्पन्न वाढण्यास मदत होत आहे आणि त्यांचे जीवनमान सुधारत आहे.
